Mewn cyfnod o lymder, cwtogi ar fudd-daliadau a chynnydd mewn costau tai, mae’n anodd osgoi’r cysylltiad rhwng tai a thlodi. Yng Nghymru, mae’r ddau bellach yn rhan o bortffolio’r gweinidog cymunedau a threchu tlodi, Lesley Griffiths.
Mae adran arbennig yn y rhifyn hwn o WHQ yn ffocysu ar bolisi ac arfer ac ar atebion yn ogystal â phroblemau. Mae’n cychwyn â chyfraniadau gan ddwy sydd yn y sefyllfa orau i gynnig gorolwg: mae Julia Unwin o Sefydliad Joseph Rowntree (SJR) yn amlinellu rhan allweddol tai mewn mynd i’r afael â thlodi, tra bod Victoria Winckler o Sefydliad Bevan yn dadlau bod natur gyfnewidiol tlodi yn golygu bod yn rhaid i ymdrechion i’w leihau gymryd tai i ystyriaeth.
Mae’r ffocws eang yn cynnwys tystiolaeth yn deillio o raglen ymchwil tai a thlodi SJR, yr ymgyrch ar lawr gwlad yn erbyn y dreth stafell wely, a rhai projectau gwych ar gynhwysedd ariannol, cyflogaeth a hyfforddi, adeiladu bywoliaeth ac edrych y tu hwnt i fanciau bwyd. Ond ceir tystiolaeth gythryblus gan Shelter Cymru bod tenantiaethau cymdeithasol yn cael eu gwrthod i rai pobl ar y sail na allant eu fforddio.
Ar dudalennau eraill y rhifyn hwn, mae Keith Edwards yn dadlau fod llymder yn golygu bod angen ymateb Cymreig i her gwasanaethau cyhoeddus a modelau darparu newydd, a bod awdurdodau lleol a chymdeithasau tai yn rhannu’r un agenda.
Mae Alicja Zalesinska o Tai Pawb yn adrodd ar oblygiadau Mesur Mewnfudo Llywodraeth San Steffan ac yn dadlau am ymateb Cymreig i ddarpariaethau sydd â’r nod o greu ‘amgylchedd elyniaethus’ ar gyfer mewnfudwyr anghyfreithlon.
Daeth newyddion llawer gwell am dai yng Nghymru ym mis Ebrill ar ffurf hunan-gyllido tai cyngor. Mae cytundeb rhwng Trysorlys y DU a Llywodraeth Cymru yn golygu bod awdurdodau lleol a gadwodd eu stoc tai yn cael cefnu ar y system Cymhorthdal Cyfrif Refeniw Tai (HRAS) o’r diwedd, a rhoi’r gorau i anfon cymhorthdal negyddol nôl dros y ffin. Mae’n herthygl yn archwilio’r cytundeb a’r camau a gymerir mewn tri chyngor sydd â chynlluniau i adeiladu cartrefi cyngor newydd.
Mae gennym erthygl hefyd ar ‘Gadewch i ni barhau i Gefnogi Pobl’, yr ymgyrch a lansiwyd gan Cymorth Cymru a Chartrefi Cymunedol Cymru yn y Senedd ym mis Mai i bwysleisio pwysigrwydd hanfodol y gwaith a gyllidir trwy’r rhaglen.
Mae’r rhifyn Haf prysur hwn hefyd yn rhagarweiniad i achlysur arbennig iawn i’r cylchgrawn. Rhifyn mis Hydref fydd 100fed rhifyn WHQ a’n penblwydd ninnau yn 25 oed. Y bwriad yw nodi’r adegau cofiadwy a’r newidiadau anferthol mewn tai yng Nghymru ar hyd y ffordd ac edrych tuag at y dyfodol hefyd. Os oes gennych unrhyw atgofion yr hoffech eu rhannu, neu unrhyw gyfraniad arall, da chi, anfonwch ebost at editor@176.32.230.6
Jules Birch
Golygydd, WHQ